Hoe ontstaat 'hokjesdenken'?

Onze hersenen zijn sterk in het zien van patronen en het categoriseren. Dat heeft de mensheid veel gebracht. Maar er is ook een risico: denken in hokjes. 

Deze neiging tot patronen zien en categoriseren belemmert een echt open houding. 

Filtering van informatie

Iedere dag komt er enorm veel informatie op je af. Je hersenen kunnen maar een klein deel verwerken van alles wat er buiten je gebeurt. Daarom filteren je hersenen de informatie. Ze doen dat op basis van scenario's in je hoofd, die je vooraf al vertellen hoe iets eruit zal zien of hoe een situatie zal verlopen. Je hersenen hebben een sterkere neiging om alleen informatie door te laten die je bestaande overtuigingen bevestigt. Die informatie is namelijk makkelijker te verwerken dan iets nieuws leren en je overtuigingen aanpassen. 

Verwachtingen belemmeren een open houding

Deze manier van denken heeft echter ook een nadeel. Je verwachtingen en overtuigingen zijn gebaseerd op je eerdere ervaringen en je eigen meningen. Als je je hersenen hun gang laat gaan, komt er alleen nog informatie binnen die je bestaande ervaringen en meningen bevestigen!  

Beeld van autisme

Bijna iedereen heeft (onbewust) een bepaald beeld bij autisme. In het contact met iemand die autisme heeft, zoeken je hersenen vooral naar informatie die dat beeld bevestigen. Als je je hier niet van bewust bent, zul je de persoon tegenover je niet zien zoals je werkelijk is. 

Het is goed mogelijk dat je onbewust ook sterke opvattingen hebt over 'wat goed is voor een mens'. Of nog specifieker: 'wat goed is voor iemand met autisme'. Dat versterkt de neiging om voor de ander in te vullen wat volgens jóuw overtuigingen goed voor hem is.

Hoe sterker je overtuigingen zijn, hoe moeilijker het is om open te staan voor nieuwe informatie. Dit gaat onbewust. Sterker nog: je hersenen laten je graag geloven dat je wél een open houding hebt. 

Zoeken naar bevestiging

Vind jij het belangrijk dat je een open houding hebt? Dan komt hetzelfde proces op gang.

Je hersenen filteren bij voorkeur informatie die bevestigt dat je een open houding hebt. Informatie die duidt op het tegendeel, negeren ze liever. Want het kost veel energie om je zelfbeeld aan te passen. Dat doen je hersenen liever niet. 

Ook dit proces gaat onbewust. Daarom kun jij er zelf echt van overtuigd zijn dat je onbevooroordeeld naar een ander luistert, terwijl de ander dat heel anders ervaart. Het kan helpen als je je hiervan bewust wordt. Neem de signalen dat iemand zich niet gehoord voelt dus altijd serieus... ook als je dat zelf heel ingewikkeld vindt. 

Communicatie komt van twee kanten

Communiceren met iemand die informatie op een andere manier verwerkt dan jij, kan veel energie kosten. Maar ben je ook bewust van de inspanning die de ander moet verrichten. Als jouw hersenen graag bevestiging zoeken, zul je veel invullen voor de ander. En niet meer echt luisteren. Dan is het tijd om anders te gaan communiceren.